Sığır, koyun, manda gibi geviş getiren hayvanlara ruminant denir. Ruminantların beslenmesinde çeşitli tohumlar kullanılır. Aspir tohumu da bu tohumlar arasında yer alır.
Aspir Nedir?
Aspir, Güney Asya ve Orta Doğu çıkışlı olan, kurak ve sıcak iklimlerde yetişen ve devedikenine benzeyen yağlı tohum bitkisidir. Tek yıllık, 0.6 – 1,5 metre yüksekliğinde, kazık köklü bir bitkidir. Dikensiz veya dikenli türleri olan aspir bitkisi, gövdesinden ayrılan dallarının üzerinde içi tohum dolu başları ve safran ismi verilen çiçekleri bulunur.
Ruminant Beslenmesinde Aspir Kullanımı
Aspir bitkisinden, tohum ve yağ olarak kullanımı dışında kaba yem kaynağı olarak yararlanılır. Aspir yeşil ot olarak kullanılabilir. Aynı zamanda kurularak ya da silaj yapılarak muhafaza edilip hayvan beslenmesinde değerlendirilir. Bitki, kurak bölgeler için kaliteli kaba yem, yeni doğmuş kuzular için önemli bir enerji kaynağı olarak öne çıkar.
Aspir bitkisinin dikensiz olanları, vegetasyonunu tamamlamadığı zamanlarda hayvanın otlatılması için uygundur. Sapa kalkma zamanı sonrası çiçeklenme dönemi başlangıcı hayvanların otlatılması için uygun olan dönemdir. Bu dönemde silaj yapılarak ya da kurutularak iyi bir kaba yem kaynağı olarak ruminant beslenmesinde kullanılır.
Aspir tohumları güvercin, papağan ve diğer evcil kuşlarla hamster gibi hayvanlar için yem olarak kullanılır. Kabuğu alınmış aspir küspeleri tek mideli hayvanların rasyonunun %15’ine kadar kullanılır.
Aspir tohumları ortalama %20 ile %40 arası yağ, %10 ile %20 arası ham protein içerir. Bu yönü ile aspirin genellikle pamuk tohumuna göre %106 daha fazla yağ, %21 daha az ham protein düzeyi vardır. Aspir küspesi, solvent ekstraksiyon ile üretildiği zaman ortalama %24 ham protein, %30 ile %35 ham selüloz ve %1 yağ içerirken, kabukları alınmış küspelerin protein oranları %30 ile %40 arasında değişir.
Aspir yem faydaları ruminantlar için önemlidir. Aspir küspelerinin ruminantların beslenmesi bakımından en önemli özelliği, KLA sentezinde kullanılan doymamış yağ asitleri açısından zengin bir kaynak olmasıdır. KLA linoleik asidin çift doymamış konjuge bağ içeren pozisyonel ve geometrik izomerlerini içeren karışımıdır. Linoleik asidin rumen biyohidrojenasyonu ve dokularda vaksenik asidin sentezlenmesi ile meydana gelir. KLA izomerlerinden özellikle biyolojik olarak en aktif cis-9, trans-11 izomerleri öne çıkar. Ruminantlar tarafından üretilen KLA’ların büyük bir kısmını bu izomerler şekillendirir.
